Akademia Stanisława w Nancy (1750–1766)

Małgorzata Durbas [Skwarczyńska] – doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Historii Nowożytnej Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii stosunków polsko-francuskich w epoce nowożytnej. Jest autorką książki Ogrody Stanisława Leszczyńskiego w Lotaryngii w latach 1737–1766 (Warszawa 2005) oraz licznych artykułów, a także tłumaczką (Jean Baptiste Dubois, Stanisław król Polski, Kraków 2008). Rozprawa p. dr Małgorzaty Durbas należy do ważnych przedsięwzięć naukowych, eksplorujących problematykę związków polsko-francuskich. Autorka podjęła ogromny wysiłek, aby w oparciu o źródłowe materiały lotaryńskie, a także bardzo obfitą literaturę przedmiotową przygotować pierwszą w polskiej nauce monografię założonej przez króla Stanisława Leszczyńskiego Akademii. Przyznaję, że zamiar swój osiągnęła. Opierając się na badaniach źródłowych, zdołała skorygować wiele sądów uczonych francuskich, nie zawsze przychylnie spoglądających na dzieło króla Stanisława Leszczyńskiego. Autorka rzetelnie opracowała genezę, strukturę, organizację działalności i dzieje Akademii Stanisława w ciągu szesnastu pierwszych lat jej istnienia. […] Zwróciła uwagę na żywotne zainteresowanie pracami Towarzystwa ze strony jego fundatora, podkreślając przy tym różnorodne przejawy jego „obecności” w Akademii – jako mecenasa, filozofa czy wynalazcy. […] Ze względu na wagę sprawy, jaką zajęła się dr Durbas, nie zamierzam tu szczegółowo przywoływać innych walorów rozprawy. Z recenzji prof. zw. dr. hab. Franciszka Ziejki Praca Małgorzaty Durbas pt. Akademia Stanisława w Nancy (1750–1766) wpisuje się w ważny nurt badań nad oświeceniem, a przede wszystkim w badania nad na¬uką i postawami ideowymi tego ważnego okresu historycznego. […] Zasadnicze rozważania źródłowe poprzedzone zostały nakreśleniem charakterystyki europejskiego oświecenia, ze zwróceniem uwagi na rolę zmian wypływających z działania F. Bacona, a następnie roli modernizacji i instytucjonalizacji w ówczesnej nauce, z nawiązaniem do przyjętych w historiografii teorii interpretacji procesów dziejowych. […] Rozprawa wnosi wiele ważnych ustaleń na temat działań Akademii i wskazuje na rolę Stanisława Leszczyńskiego oraz stworzonej przez niego instytucji w propagowaniu nowych idei i postaw w nauce europejskiej połowy XVIII w. Z recenzji prof. zw. dr. hab. Bogdana Roka