CZTERY DRAMATY

W czasie, gdy Norwid pisał sztuki teatralne, romantyzm odnosił największe tryumfy, potem się przesilał, w końcu odchodził w przeszłość. Późna twórczość Norwida-dramaturga przypada więc na okres, gdy wielcy poeci dramatów już nie tworzą. Rozmijając się ze współczesnymi, czwarty wieszcz przecierał jednak ścieżki nowym polskim wizjonerom i poetom teatru: Wyspiańskiemu, Witkacemu, Różewiczowi. „Aktor”, „Za kulisami – Tyrtej”, „Pierścień Wielkiej-Damy”, „Kleopatra i Cezar” to sztuki pełnospektaklowe, napisane przez dojrzałego poetę i myśliciela i uznawane za jego najdonioślejsze dokonania w tej dziedzinie. Żaden z wymienionych utworów nie został opublikowany za życia autora. Ponadto jedynie „Pierścień Wielkiej-Damy” zachował się w całości, a trzy pozostałe teksty przetrwały ze znacznymi uszkodzeniami. Edycja Biblioteki Narodowej podaje je w formie możliwie wiernej zamierzeniom autora i najbardziej czytelnej. Korzysta przy tym z dorobku pionierów badań nad Norwidem i wydawców jego dzieł, m.in. Zenona Przesmyckiego, Juliusza Wiktora Gomulickiego oraz Juliana Maślanki. Opracowania podjął się Kazimierz Braun, który od lat bada twórczość dramatyczną Norwida oraz wyreżyserował w teatrach i w telewizji wszystkie zawarte w tomie sztuki. „Norwid rozumiał, że teatr należy do życia publicznego, jest formą interakcyjną opartą na dialogu sceny z widownią, a dramat jest niejako zaczynem widowiska teatralnego, uruchamia mechanizmy dialogowe i wyzwala energię, która jest w stanie porwać widzów, włączyć sztukę w życie.” ze wstępu Kazimierza Brauna Trudno sobie wyobrazić osobę bardziej predestynowaną do tego, by przygotować reprezentatywny wybór dojrzałych dramatów Norwida niż Kazimierz Braun. Rozległa wiedza, co się tyczy realiów życia poety, świadomość edytorska oraz intuicja praktyka – reżysera i doświadczonego pedagoga – zaowocowały śmiałą wizją Norwida-dramaturga, który na terenie teatru, analogicznie jak w dziedzinie poezji, miał wyznaczać kierunki rozwoju dwudziestowiecznego polskiego dramatu poetyckiego. Wiesław Rzońca Cyprian Norwid (1821–1883) – poeta, dramatopisarz, publicysta; zajmował się również sztukami plastycznymi. Jeden z najważniejszych twórców późnego romantyzmu, uznawany za prekursora literatury modernistycznej. Publikował głównie w czasopismach, a jego jedyny wydany za życia tom, „Poezje” (1863), pozostał niezauważony. Od 1842 roku przebywał na emigracji, gdzie zaprzyjaźnił się z wieloma wybitnymi twórcami. Tam też powstał jego najsłynniejszy zbiór poezji „Vade-mecum” (w latach 1865–1866). Twórca nieustannie zmagał się z biedą, cierpiał także na postępującą głuchotę. Ostatnie lata spędził w paryskim przytułku św. Kazimierza. Uznanie zyskał pośmiertnie, na początku XX wieku, dzięki wysiłkom edytorskim i popularyzatorskim Zenona Przesmyckiego. W kolejnych dekadach ogromną pracę nad jego spuścizną wykonał Juliusz W. Gomulicki.