Diagoras z Melos Prawda i legenda

Diagoras z Melos był drugorzędnym poetą lirycznym, na którego zapewne nikt nie zwróciłby uwagi ani w starożytności, ani w czasach nowożytnych, gdyby nie stał się znany w Atenach z innego powodu. Krytykował on mianowicie misteria eleuzyńskie i zniechęcał ludzi do wtajemniczania się w nie. Dlatego już w latach dwudziestych V w. przed Chr. zaczął uchodzić za człowieka bezbożnego. Późniejsza tradycja antyczna uznała go za typowego ateistę i autora ateistycznej książki. Diagoras pojawia się często w katalogach ateistów, a biografowie hellenistyczni przypisali mu różne anegdoty, które miały ilustrować jego bezbożne poglądy. Ta opinia sprawiła, że poetą z Melos interesują się nie tylko historycy literatury, ale także historycy religii i filozofii, którzy starają się odpowiedzieć na pytanie, czy był on rzeczywiście pierwszym radykalnym ateistą, który całkowicie odrzucał istnienie bogów. Postaci tej poświęcono w ciągu kilku ostatnich wieków stosunkowo dużo artykułów i książek różnej wartości. Przedmiotem sporu jest prawie wszystko, poczynając od datowania i próby rekonstrukcji życia aż po twórczość i poglądy. Dyskutowano, czy Diagoras był tylko poetą lirycznym, czy także filozofem głoszącym poglądy ateistyczne. Doszło nawet do tego, że niektórzy badacze zaczęli niesłusznie twierdzić, że było dwu Diagorasów – pobożny poeta i filozof ateista.