Dzieci Hagar

Książka niniejsza, próbująca zrekonstruować literackie reprezentacje Romów, romską imagologię w jej wersji typowej dla literatur Europy Wschodniej i Środkowo-Wschodniej, chciałaby być – choćby małym – krokiem w kierunku uzupełnienia tzw. Gypsy studies, studiów cieszących się obecnie w humanistyce światowej ogromnym zainteresowaniem, lecz skoncentrowanych głównie na badaniu literatur zachodnich, przede wszystkim angielskiej, hiszpańskiej i niemieckiej. W "Dzieciach Hagar" przeplatają się stąd nieustannie dwa wątki. Pierwszy z nich dotyczy studiów nad specyfiką tematu cygańskiego w literaturze polskiej (od końca wieku XVIII do chwili obecnej), drugi – analogicznych badań na materiale literatury rosyjskiej. Ponieważ podział dwudzielny – polsko-rosyjski – sugerowałby znaczącą odmienność ujmowania tematyki cygańskiej w obu literackich dyskursach, zdecydowano się na takie ułożenie poszczególnych części książki, by przykłady romskiej imagologii grupowały się wokół trzech zasadniczych problemów: mitu przestępczego, mitu muzycznego i mitu erotycznego. Zdemonizowany obraz Cygana jako złodzieja i porywacza dzieci, zniekształcony kliszami orientalizacji wizerunek Cyganki i wyidealizowany, romantyczny obraz Cygana-wolnego muzykanta zdają się realizacjami trzech – chyba najistotniejszych – modeli deformacji, wizji stereotypizujących, nierozłącznie związanych z obserwacją świata społeczności romskiej, naznaczających polskie i rosyjskie świadectwa literackie od czasów najdawniejszych aż po czasy współczesne.