Gargantua i Pantagruel księgi IV i V

Słynne zdanie: „Lepiej śmiechem jest pisać niż łzami, śmiech to szczere królestwo człowieka”, wpro¬wadzające do opowieści o Gargantui, jest nie tylko zapowiedzią radości głoszonej przez Odrodzenie, śmiech bowiem posłużył autorowi jako broń w walce starego z nowym. Komizm Rabelais’go ma bardzo rozległą skalę, przechodzi od rubasznego, plebejskiego humoru do ciętej chłoszczącej satyry. To właśnie zespolenie komizmu, występującego często pod po¬stacią groteski i realistycznego spojrzenia na świat, zadecydowało o wymowie ideowej dzieła. Stanowi ono bowiem wielki fresk obyczajowy społeczeństwa fran¬cuskiego w XVI wieku, połączony z krytyką feu¬dalnych, scholastycznych reliktów średniowiecza. Ra¬belais nie poprzestaje tylko na krytyce. Przeniknięty dążeniami i ideałami humanistów Renesansu, sławi pełny rozwój człowieka, głosi wiarę w naukę pozwa¬lającą ulepszać bieg ludzkiego życia. Gargantua i Pantagruel pisany jest bujnym, soczy¬stym językiem, czerpanym z całego bogactwa mowy ludu; Rabelais, wzbogaciwszy słownictwo i składnię, stał się jednym z twórców współczesnej prozy francu¬skiej. Dzięki kongenialnemu przekładowi Tadeusza Żeleńskiego (Boya) czytelnik polski mo¬że w pełni docenić walory tego arcydzieła, głoszącego idee jakżeż aktualne i dzisiaj: wiarę w triumf umy¬słu ludzkiego, ufność w naukę, przekonanie o zwy¬cięstwie rozumu nad brutalną siłą fizyczną.