Gramsci, czyli samobójstwo rewolucji

Augusto Del Noce należał do znawców XIX- i XX-wiecznej historii włoskiej filozofii. W swoich tekstach starał się pokazać, jak doniosłe były skutki intelektualnych sporów toczonych na Półwyspie Apenińskim nie tylko dla Włoch, ale i całej zachodniej Europy. Doświadczywszy wstrząsów 1968 roku, Del Noce skonfrontował się z myślą Antonia Gramsciego – niegdysiejszego intelektualnego lidera włoskiego komunizmu. Zmarły w 1937 roku w następstwie faszystowskich represji Gramsci należy współcześnie do najczęściej przywoływanych marksistów, zarówno przez apologetów, jak i krytyków. Odwołaniom towarzyszy jednak zwykle tylko pobieżna lektura jego dzieł. W zebranych w książce tekstach Del Noce przeprowadza wnikliwą analizę pism Gramsciego, formułując czasem radykalne, ale zawsze dobrze udokumentowane tezy. Wskazuje na powinowactwo myśli Sardyńczyka z teoriami popierającego faszyzm Giovanniego Gentilego oraz dalekosiężny wpływ Gramsciego na kształt ruchu komunistycznego oraz szeroko rozumianej zachodniej lewicy. Ukazuje, jak gramsciańskie rozumienie rewolucji odcisnęło głębokie piętno nie tylko na czysto politycznych sporach, lecz także na prądach do dziś obecnych w życiu społecznym Zachodu. Nadawanie pozytywnego znaczenia terminowi „totalitaryzm” to cecha łącząca Gramsciego z faszyzmem. Nie będzie paradoksem, jeśli powiem, że zarzuca on faszyzmowi przywłaszczenie sobie owego terminu poprzez zafałszowanie jego znaczenia. Fragment książki Augusto Del Noce (1910–1989) – jeden z najważniejszych włoskich filozofów XX wieku, wykładowca uniwersytetu La Sapienza w Rzymie. Przez lata niemal nieznany poza Włochami, współcześnie coraz częściej przywoływany dzięki sukcesywnemu przekładaniu jego głównych prac, takich jak The Age of Secularization (2017), na język angielski.