Ile z nauki ile z ideologii

W zamierzeniu powojennych władz komunistycznych badania nad religią i religijnymi zjawiskami miały wspomagać działania prowadzące do laicyzacji życia społecznego i ograniczenia wpływów Kościoła. Z tego powodu w okresie tzw. demokracji ludowej rozwój religioznawstwa jako niezależnej dyscypliny naukowej niezmiernie utrudniano. Środowisko religioznawcze, instytuty badawcze, a także dydaktyka akademicka nie były wolne od ideologizacji i instrumentalnego wykorzystania do celów ideologiczno-politycznych. Oddana do rąk czytelnika publikacja to pokłosie konferencji zorganizowanej pod tym samym tytułem w 2017 r. przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie i Instytut Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ma ona, podobnie jak konferencja, charakter przyczynkarski. Wskazuje problemy i zagadnienia badawcze oraz otwiera dyskurs naukowy dotyczący funkcjonowania i rozwoju religioznawstwa w okresie PRL. Zwłaszcza zaś problemów jego ideologizacji i wykorzystania w polityce władz komunistycznych. Zwraca też uwagę na rodzące się, mimo warunków niesprzyjających swobodnym badaniom, zalążki religioznawstwa jako autentycznej dyscypliny naukowej. Publikacja zawiera dwanaście artykułów pogrupowanych w trzy bloki tematyczne, dotyczące prawnych i politycznych uwarunkowań rozwoju i kształtowania się tej dyscypliny, instytucji zaangażowanych w upowszechnianie i formowanie religioznawstwa w interpretacji marksistowskiej oraz sylwetek wybranych religioznawców i obszarów badań. Walorem przygotowanego studium jest interdyscyplinarność. Rozważania na temat religioznawstwa okresu PRL podjęli bowiem historycy, religioznawcy, filozofowie i prawnicy.