Inteligencja Chin Społeczeństwo i mentalność

„Zważywszy na to, że Chiny są krajem bardzo odległym, wcale nie znamy ich bogatej cywilizacji ani nie jesteśmy świadomi głębokich przemian, jakie zaszły w okresie trzech i pół tysiąca lat, choć studia nad Chinami zdają się być u nas specjalnością, jakich wiele. Z Chinami rzecz ma się podobnie jak – od najdawniejszych czasów – z Zachodem. Nie zdajemy sobie sprawy z rzeczywistych rozmiarów czasu i przestrzeni. Biorąc pod uwagę rozległy obszar Chin, różnorodność poszczególnych regionów i języków oraz wpływy, jakie kraj ten wywarł na całą Azję i vice versa, jego znaczenie jest porównywalne jedynie do znaczenia całego kontynentu europejskiego. Choć państwa chińskie zostały po raz pierwszy zjednoczone pod koniec III w. p.n.e., a potem wielokrotnie przeżywały kolejne fazy unifikacji, zapominamy o długich okresach anarchii, podziałów, częściowej lub całkowitej dominacji najeźdźców, które nie są ani mniej, ani bardziej ważne niż inne momenty historyczne. Po każdym zjednoczeniu powstawało nowe państwo odmienne od poprzedniego. Stereotyp Chin odwiecznych i niezmiennych – tak chętnie akceptowany przez wszystkich, ponieważ schlebia naszej próżności – jest wynikiem ignorancji.”