Józef Piłsudski Źródła z lat 1914-1918 w Austriackim Archiwum Państwowym w Wiedniu

W tomie II publikacji poświęconej działalności Józefa Piłsudskiego w latach 1914-1918 znajdują się dokumenty z Ogólnego Archiwum Administracji oraz z Archiwum Domu-, Dworu- i Państwa (oddziały Austriackiego Archiwum Państwowego w Wiedniu). Przedstawiają one m.in. kontrowersje, jak postępować z Piłsudskim, między dyplomatami z c. i. k. MSZ oraz władzami wojskowymi. Archiwalia świadczą o próbach władz austro-węgierskich pozyskania Piłsudskiego do koncepcji austro-polskiej, czego wyrazem był awans na brygadiera i rozważana nominacja generalska, przyznanie orderu Żelaznej Korony i fiasko z nadaniem mu Orderu Leopolda. Dokumentują także późniejszą chęć eliminacji Piłsudskiego poprzez przyjęcie jego dymisji i zwolnienie z Legionów Polskich pod naciskiem władz niemieckich. W prezentowanych materiałach znajduje odbicie spór gen. Conrada i ministra Buriána o wpisanie Piłsudskiego na listę kandydatów do Tymczasowej Rady Stanu i jego nominację, a także ostatnie epizody jego działalności w Królestwie Polskim związane z ustąpieniem z TRS i jego aresztowaniem przez władze niemieckie. (Za Wstępem) Im zweiten Band dieser Publikation, die die Aktivitäten von Józef Piłsudski in der Zeit von 1914 bis 1918 vorstellt, werden Dokumente aus dem Allgemeinen Verwaltungsarchiv und dem Haus-, Hof- und Staatsarchiv (Abteilungen des Österreichischen Staatsarchivs in Wien) publiziert. Sie veranschaulichen u.a. die Kontroversen zwischen den Diplomaten des k. u. k. Ministeriums des Äußern und Vertretern der Militärbehörden bezüglich der Frage, wie mit Piłsudski umgegangen werden sollte. Die Archivmaterialien zeugen von den Versuchen der österreichisch-ungarischen Behörden, Piłsudski für ein austro-polnisches Konzept zu gewinnen, was in dessen Beförderung zum Brigadier, in Überlegungen, ihn zum General zu ernennen, in der Verleihung des Ordens der Eisernen Krone sowie im Fiasko der Verleihung des Leopoldordens seinen Ausdruck fand. Sie dokumentieren auch den späteren Wunsch, Piłsudski mittels der Annahme seiner Demission und der Entfernung aus den Polnischen Legionen auf Druck deutscher Behörden loszuwerden. Die vorliegenden Materialien zeigen weiters den Konflikt zwischen General Conrad und Minister Burián über die Aufnahme von Piłsudski in die Kandidatenliste für den provisorischen Staatsrat, seine Nominierung und die letzte Phase seiner Aktivitäten in Russisch-Polen, die mit dem Rückzug aus dem Staatsrat sowie der Verhaftung durch die deutschen Behörden verbunden war. (Aus der Einführung)