Komentarz do Konstytucji RP art. 75

Prezentowany tom zawiera komentarz do artykułu dotyczącego mieszkania – szczególnego dobra, z którego możliwość korzystania ma szczególne znaczenie z punktu widzenia zaspokajania podstawowych potrzeb człowieka, a tym samym realizowania jego praw podstawowych. Od ponad 70 lat w aktach prawa międzynarodowego, a od ponad 50 lat w coraz liczniejszych konstytucjach, znajdują się sformułowania dotyczące prawa do mieszkania – prawa socjalnego zaliczanego do drugiej generacji praw człowieka. W art. 75 Konstytucji RP występuje określenie „prawa lokatorów”, nie ma jednak w tym artykule określenia „prawo do mieszkania”. Art. 75 zalicza się na ogół do przepisów ustawy zasadniczej ustanawiających zasady polityki władz publicznych w danej dziedzinie życia społecznego (w tym przypadku „polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli”), lecz nie łącząc ich z konkretnie sformułowanymi prawami jednostki. Dekodowanie z niego prawa do mieszkania może być jednak efektem wykładni, uwzględniającej ogólną aksjologię Konstytucji (szczególna wartość godności osobowej, zasady sprawiedliwości społecznej, zasada społecznej gospodarki rynkowej, prawo rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych) oraz międzynarodowe i europejskie standardy prawne. Obowiązkiem władz publicznych jest, w konsekwencji, umożliwienie dostępu do mieszkania jako dobra o szczególnym znaczeniu dla jednostek, rodzin i gospodarstw domowych – poczynając od kształtowania przez ustawodawcę praw mieszkaniowych umożliwiających realizację prawa do mieszkania, odpowiednio do stopnia braku możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych własnymi siłami.