XVIII-wieczni myśliciele, krytykując ówczesny system sprawowania władzy i bezczynność rządzących, prezentowali tragiczne konsekwencje tych zjawisk, w tym zbiorową i indywidualną pauperyzację, i domagali się reform w zakresie szkolnictwa oraz higieny i zdrowotności. Reformy miały wyprowadzić Rzeczpospolitą z kryzysu ekonomicznego i przywrócić jej dawną świetność. Polscy działacze podkreślali pierwszorzędną rolę państwa w organizacji opieki społecznej, podczas gdy Kościół miał pełnić funkcję pomocniczą.