Kształtowanie się wspólnoty i sił społecznych na Warmii i Mazurach

Publikacja Cezarego Kurkowskiego znakomicie wpisuje się w aktualne potrzeby społeczne. Jest trafnie wkomponowana w specyficzne realia regionalne. Prezentuje także sporo uniwersalnych prawd i uogólnień, które czynią z niej nośnik ważnych prawd i konkluzji dla ogólnych procesów społecznych zachodzących w Polsce. Zwiększa to jej wartość poznawczą i instruktywną... (Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Pilcha) W niniejszym opracowaniu Kształtowanie się wspólnoty i sił społecznych na Warmii i Mazurach. Studium socjopedagogiczne przedstawiono przykład działań społecznych stanowiących przeciwwagę dla przytoczonych negatywnych oddziaływań globalizacji, jakim jest m.in. zatracanie poczucia wspólnotowości i sprawstwa. Cel przyświecający realizacji opisywanych badań koncentrował się na ukazaniu roli, jaką odegrały działania projektowe o charakterze społeczno-kulturalnym w kontekście pobudzania sił społecznych w środowiskach lokalnych na terenach Warmii i Mazur. Kategoria sił społecznych odnosi się tu do procesu reorganizacji środowiska życia ludzi, grup i społeczności na podstawie ich sił własnych. Próbując dookreślić przedmiot badań, uznano, że ważnym obszarem, w obrębie którego mogą pojawiać się procesy odkrywające, uruchamiające czy wspierające siły społeczne w społecznościach lokalnych, jest obszar działań określanych jako projektowe, ze szczególnym uwzględnieniem projektów społeczno-kulturalnych. Do powstania niniejszego opracowania przyczyniły się przesłanki zarówno subiektywne, jak i obiektywne. Wśród subiektywnych przesłanek pojawiła się chęć lepszego rozumienia przebiegu zjawisk społecznych mających miejsce na terenie Warmii i Mazur, które niejednokrotnie przyjmują inną trajektorię niż w pozostałych regionach kraju, a także chęć zbadania, co te procesy warunkuje. Do obiektywnych przesłanek towarzyszących podjęciu decyzji o prowadzeniu badań zaliczyć można wyraźne luki w zakresie badań naukowych rozpoznających kategorię sił społecznych w odniesieniu do ich praktycznych egzemplifikacji. W pedagogice społecznej siły społeczne są kategorią, której sporo miejsca w swych rozważaniach poświęcili pionierzy tej dyscypliny: Helena Radlińska i Aleksander Kamiński, a współcześnie Brygida Butrymowicz, Ewa Marynowicz-Hetka, Edward A. Mazurkiewicz, Andrzej Olubiński, Barbara Smolińska-Theiss, Jerzy Szmagalski i Wiesław Theiss. O ile jednak trudno zaprzeczyć zasadności ich wyodrębnienia z grupy innych pojęć opisujących procesy społeczne, o tyle nie sposób też nie zauważyć, że wymykają się one próbom operacjonalizacji i dokładnego dookreślenia. Jak zaznacza Mary Deller Brainerd (2004), paradoksalnie dzięki niedookreśloności kategoria ta inspiruje i stale wzbudza żywe zainteresowanie. Chcąc zbadać uwarunkowania związane z czynnikami środowiskowymi mającymi wpływ na przebieg i rezultaty działań projektowych o charakterze społeczno-kulturalnym, realizowanych na terenach wiejskich i mało- miasteczkowych Warmii i Mazur, nie można nie uwzględnić wiedzy dotyczącej uwarunkowań społeczno-historycznych. Wpływ tych uwarunkowań ma kluczowe znaczenie dla rozumienia tworzenia się nowej tożsamości regionalnej Warmiaków i Mazurów.