Zbiór ponad 30 esejów publikowanych w różnych miejscach w latach 1981–2013. Są one dziś trudno dostępne, gdyż ukazywały się głównie w materiałach towarzyszących konferencjom i seminariom, w pracach zbiorowych i na łamach periodyków. Zebrane w całość stanowią kompendium wiedzy – o niemożliwej do przecenienia wartości – o tym, czym żyło Zakopane od chwili, gdy pojawili się tu ludzie „z zewnątrz” umiejący pisać i chcący podzielić się swoimi wrażeniami z resztą społeczeństwa, do czasów nam współczesnych. Szkice i studia, z których składa się tom, to historia z górą dwóch wieków, pisana wprawdzie językiem prac literaturoznawczych, ale też pełnym swady, niepozbawiona niemal anegdotycznych opisów, a przede wszystkim rzetelna i podbudowana obszernym materiałem źródłowym.