Magazyn Miasta 3 (15) /2016

Zdrowie psychiczne… Kiedy szykowaliśmy ten numer „Magazynu Miasta” i opowiadałam o nim niektórym znajomym, część z nich reagowała zdziwieniem. „Opiszecie szpitale psychiatryczne?”, „…związek z miastami?”, „Mocny temat” – mówili. Wspominali, żebyśmy pamiętali o neurobiologii. Ktoś pomyślał o zdrowiu erotycznym. Jako „Magazyn Miasta” poruszaliśmy też ten temat w czasie debat, w których braliśmy udział w trakcie pracy nad numerem. Pomysł na wydanie, które trzymacie w ręku, budził m.in. pełne niepokoju skojarzenia z biopolityką. A zdrowie psychiczne dotyka przecież bardzo szerokiego spektrum tematów – ma duży związek z miejskim ruchem, relacjami międzyludzkimi, projektowaniem budynków, przestrzeni i programowaniem polityki miejskiej. I choć w świecie stawiającym na wydajność, elastyczność i niezależność nie wszyscy chętnie rozmawiamy o naszych mniejszych i większych problemach sychicznych i krótszych i dłuższych momentach, w których nie czujemy się ze sobą dobrze, postanowiliśmy się z nimi oswoić. Piętnasty numer „Magazynu Miasta” powstawał późną jesienią – byliśmy zmęczeni. Działo się wiele trudnych i pięknych rzeczy. Śnieg zaczął padać, autorzy spóźniali się z tekstami, a niektórzy z nas walczyli z poczuciem samotności i zimowymi problemami ze snem. Wraz z szykowaniem treści tego wydania zaczynaliśmy rozumieć też nowe zjawiska, które wzmagają nasze zimowe zmęczenie i półroczną, roczną czy wieloletnią tęsknotę za urlopem w górach albo w lesie. Stres, chaos, hałas, nieustanne wyzwania, pośpiech, światło i jego brak, uzależnienia od różnych rzeczy, traumy miejskie, mniej ruchu i spotkań niż w lecie, tak daleko do parku, a mokro… Oswajaliśmy ten temat stopniowo, by móc zacząć oswajać go też w rodzimej debacie o rozwoju miejskim. Kilka lat temu polskim ruchom miejskim, składającym się z tysięcy ludzi działających w różnych częściach kraju, udało się przekształcić część narracji związanej z potrzebami naszych miast – z tej stawiającej na rozwój gospodarczy i PKB na dyskusje wokół jakości życia mieszkańców. Ale czym ona jest? Czy jest to stan naszego codziennego samopoczucia w miastach? A może powinniśmy zadbać po prostu o to, aby mieszkańcy dobrze spali i mogli realizować swoje podstawowe potrzeby i potencjał? Tylko co to znaczy: czuć się dobrze w mieście? Być zdrowym? Światowa Organizacja Zdrowia definiuje pojęcie „zdrowia” jako stan łączący wysoki poziom dobrostanu psychicznego, fizycznego i społecznego – nie jest to brak chorób. WHO ustaliła, że stan ten wynika z czynników społecznych, ekonomicznych i ze środowiska fizycznego, w którym żyjemy, oraz z indywidualnych kwestii charakterologicznych. Historia projektowania pełna jest przy tym relacji między samopoczuciem i przestrzenią, na poziomie refleksji i praktyki. Charakter miast odgrywa więc dużą rolę w kształtowaniu samopoczucia i stanu zdrowia psychicznego ich mieszkańców. A w związku z tym też ich zdolności do samorealizacji. Pomyśleliśmy więc, że weźmiemy nasze zimowe samopoczucie na warsztat i spojrzymy na nie z nowej perspektywy. Przyjrzymy się najnowszym światowym badaniom z dziedziny psychiatrii, neurologii, geografii społecznej i antropologii medycznej, a także działaniom polityków miejskich stawiających na zdrowie psychiczne mieszkańców. Piętnasty numer „Magazynu Miasta” poświęciliśmy więc zdrowiu psychicznemu. Porozmawiajmy o nim. Dobrze nam to zrobi…tym bardziej, że według prof. Filipa Rybakowskiego, konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii, 7,5 mln Polaków co roku odczuwa różne zaburzenia psychiczne. W przygotowanym w tym roku przez badaczy ze Stanowego Uniwersytetu w Michigan zestawieniu 63 krajów pod kątem poziomu empatii, które uwzględnia też poziom zadowolenia z życia, zajmujemy przy tym jedno z ostatnich miejsc – obok Litwy, Estonii, Wenezueli i Bułgarii. Jest więc nad czym pracować. Zdrowych psychicznie Świąt i dobrego Nowego Roku od nas wszystkich! Marta Żakowska, redaktorka naczelna