Mendel Gdański, Miłosierdzie gminy z oprac. GREG

Mendel Gdański - Utwór powstał w 1890 roku. W okresie tym pozytywistyczne, wzniosłe hasła asymilacji Żydów uległy zatarciu. Narastała nieufność i wrogość wobec wyznawców judaizmu. Orzeszkowa, autorka rozprawy ,,O Żydach i kwestii żydowskiej"" (1882) zdecydowała zwrócić się z apelem do pisarzy, by aktywnie sprzeciwili się haniebnej agresji. W 1890 wystosowała do Marii Konopnickiej list, w którym prosiła, by czy prozą, czy wierszem, napisz jedną lub dziesięć kartek, słowo Twoje wiele zaważy, u wielu wiarę znajdzie, wiele uczuć wzbudzi, złych uśpi.... Odpowiedź Marii była natychmiastowa w maju tego roku w Przeglądzie Literackim (dodatku petersburskiego ,,Kraju"") ukazała się nowela zatytułowana ,,Mendel Gdański"".Miłosierdzie Gminy - Stary nędzarz zostaje ,,wystawiony"" na licytację. Ten kto przyjmie schorowanego człowieka zdoła na tym zarobić. Zanim to nastąpi czytelnika czeka spektakl pełen brutalności, zakłamania i obłudy - nazywany przez bohaterów ,,miłosierdziem"". Właściwie wydaje się, że wszyscy tu dobrze się bawią... no może oprócz głównego bohatera, który, jak stwierdza Alina Brodzka przystał na rolę clowna w okrutnym widowisku.