Między konstruktywizmem a antykonstruktywizmem. Mitologie we współczesnych procesach narodowotwórczy

Monografię uznaję jako wartościowe przedsięwzięcie wpisujące się w dyskurs naukowy dotyczący niezwykle aktualnej problematyki konfliktów etnicznych. To spojrzenie erudyty, badacza z dużym dorobkiem naukowym i zacięciem badawczym. To jednocześnie ujęcie na wskroś autorskie, choć odwołujące się do obszernej historiografii, ale eksponującej spojrzenie piszącego. To niewątpliwie szczególna wartość monografii (). Z takim zrozumieniem dla analizy podjętej problematyki, z taką swobodą potrafi ą pisać nieliczni. To przywilej tylko tych badaczy, którzy naprawdę zgłębili interesującą ich tematykę, mają odwagę nie tylko rekonstruować, rejestrować, ale także formułować nowe hipotezy (). Recenzowana monografia prezentuje autorskie spojrzenia na tytułowe, bardzo skomplikowane zagadnienia, uwzględniając perspektywy różnych dyscyplin naukowych. Wnosi ona istotny wkład do badań tej problematyki. Powinna zainteresować badaczy oraz szerszego czytelnika tak ze względu na problematykę, jak i zastosowane w niej metody analizy i opisu.

Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Henryka Chałupczaka

Naród, mimo pewnych przekształceń wywołanych globalizacją, pozostaje jedną z podstawowych kategorii identyfikacji jednostki we współczesnym świecie. Jak cały świat, narody nie trwają w miejscu rozwijają się wraz z nim. A to oznacza, że podlegają ewolucji niezależnie od tego, czy ich powstanie było bardziej samoczynne, naturalne i obiektywne, czy też w decydującej mierze zostały zaprojektowane. Konstruktywizm rozpowszechniony w anglosaskich naukach społecznych i przyjmowany w innych krajach jako dogmat nie wytrzymuje krytyki, ponieważ nie daje jednoznacznej i satysfakcjonującej odpowiedzi na pytanie, skąd się wziął naród. Jednak odpowiedzi takiej nie daje również będący w teoretycznej opozycji antykonstruktywizm. Dlatego też założenie o ewolucyjnym powstawaniu narodów, które może się wydawać kontrowersyjne i oczywiste, stanowi uzasadniony kompromis między tymi dwiema perspektywami teoretycznymi. W przedłożonym wywodzie starałem się pozytywnie zweryfikować założenie, że taki kompromis jest właściwie jedyną możliwą odpowiedzią na pytanie o to, dlaczego i jak powstają narody. Nie mogą być one ambiwalentne wobec etnicznego rdzenia, podlegają przekształceniom pod wpływem czynników społecznych, kulturowych i politycznych oraz są poddawane oddziaływaniu elit politycznych i intelektualnych. Kluczową rolę w ewolucji narodu uzasadnieniu jego powstania, rozwoju i trwania, niezależnie od przyjętej perspektywy teoretycznej odgrywa mitologia narodowa, wnosząc istotny, ale nie determinujący komponent konstruktywistyczny.

Z Zakończenia