Między pamięcią a projektem przyszłości

Prezentowane szkice uświadamiają, jak bardzo literatura towarzysząca zbrojnemu konfliktowi między państwami zaborczymi wpływała na ożywienie różnych wątków narodowej historii, zwłaszcza tych związanych z dziejami dziewiętnastowiecznych walk narodowo-wyzwoleńczych, historii traktowanej jako rezerwuar postaw akceptowalnych etycznie i tworzących często model indywidualnej biografii, a jak uświadamiała, że dziedziczenie nie jest procesem łatwym i automatycznym, a raczej heroicznym, gdyż wojenne realia niejednokrotnie nie pozwalają na zachowanie ciągłości idei oraz etyki, grożąc korozją najbardziej uświęconych postaw i wartości.