Myśląca dłoń

W Myślącej dłoni Pallasmaa wraca do kwestii, które poruszał we wcześniejszych Oczach skóry, czyli związku zmysłów wzroku i dotyku oraz ich udziału w ludzkim doświadczeniu przestrzeni i jej zamieszkiwaniu. Nie chodzi już jednak o same zmysły i doświadczenie, ale o „ucieleśnioną mądrość” architektury w tym doświadczeniu osadzoną. Słowo „mądrość” użyte tutaj w miejsce „(ucieleśnionej) wiedzy” czy „poznania”, przyjętych w naukach takich jak psychologia czy antropologia, z jednej strony odbiera sformułowaniu jego techniczny, naukowy charakter, a wraz z nim wymaganą w nauce precyzję i jednoznaczność, z drugiej sugeruje metafizyczny podtekst rozważań Pallasmy. Ewa Klekot Poczucie pewności, satysfakcji i skończoności, które przychodzi zbyt wcześnie, może okazać się katastrofalne w skutkach. Wahanie w rysunku wyraża i utrzymuje moją wewnętrzną niepewność. Tak długo, jak długo nie pozwala się niepewności rozwinąć do postaci beznadziei i depresji, jest ona siłą dającą motywację i napędzającą proces twórczy. Projektowanie jest zawsze poszukiwaniem czegoś, co jest wcześniej nieznane, albo eksploracją obcego terytorium, a sam proces projektowania, działania poszukujących dłoni, musi wyrazić istotę tej mentalnej wędrówki. Juhani Pallasmaa Juhani Pallasmaa jest fińskim architektem, emerytowanym profesorem politechniki w Helsinkach oraz wizytującym profesorem na kilku amerykańskich uniwersytetach (Washington University w St. Louis, University of Illinois at Urbana-Champaign). Choć autor książki jest aktywnym architektem, to jego pisarstwa nie da się łatwo zamknąć w ramach jednej dyscypliny akademickiej, a on sam odżegnuje się od tworzenia teorii architektury. Teksty zawarte w tomiku “Myśląca dłoń” lokują się na styku teorii architektury, filozoficznej i kulturoznawczej refleksji nad kondycją współczesnej cywilizacji oraz pierwszorzędnej eseistyki. Myśl Pallasmy wyrasta z doświadczenia architektury i ogólnej refleksji nad człowiekiem, ale uwzględnia szerokie spektrum kulturowych bodźców, znajduje oparcie w różnych tradycjach filozoficznych i estetycznych i ujęta jest na dodatek w oszczędny, ale wartościowy artystycznie styl. Jako taka stanowi próbę holistycznego ujęcia problemu relacji pomiędzy człowiekiem a jego otoczeniem oraz tego, jaką rolę w tym procesie odgrywa ludzka dłoń. Opublikowana po raz pierwszy w 1996 roku książka Oczy skóry wybitnego fińskiego architekta Juhaniego Pallasmy szybko stała się klasykiem teorii architektury. Zadaje ona fundamentalne pytanie o to, czemu, skoro istnieje co najmniej pięć zmysłów, to tylko jeden z nich – wzrok – stał się tak uprzywilejowany w kulturze architektonicznej i w designie. W kolejnej książce Myśląca dłoń Juhani Pallasmaa przygląda się ręce, jej roli w procesie kształtowania się języka, uwarunkowaniach kulturowych, a przede wszystkim zasadniczej funkcji, jaką odgrywa w tworzeniu i projektowaniu ludzkiego świata. Juhani Pallasmaa jest jednym z najbardziej znanych fińskich architektów i myślicieli. Pełnił funkcje m. in.: rektora Instytutu Sztuk Przemysłowych w Helsinkach, dyrektora Muzeum Fińskiej Architektury oraz profesora i dziekana wydziału architektury na Uniwersytecie Technologicznym w Helsinkach. Wykładał na wielu uniwersytetach na całym świecie. Jest autorem ponad trzydziestu książek, w tym: The Eyes of the Skin: Architecture and the Senses (Academy, 1995, John Wileys &Sons, 2005, polskie wydanie: Oczy skóry. Architektura i zmysły,Instytut Architektury 2012), The Thinking Hand: Existential and Embodied Wisdom in Architecture (John Wiley & Sons 2009), The Embodied Image: Imagination and Imagery in Architecture (John Wiley & Sons, 2011)