Nietekstualne elementy w uzasadnieniach sądowych

Po pierwsze z dużym prawdopodobieństwem praktyka wykorzystywania nietekstualiów w uzasadnieniach sądowych będzie się stawać w przyszłości coraz powszechniejsza. Niewykluczone, że przyczyni się do tego publikacja niniejszej monografii - wydaje się bowiem, że tym, co powstrzymuje sędziów przed korzystaniem z nietekstualiów, jest w dużej mierze brak świadomości, że "tak w ogóle można". Po drugie rozważania nad elementami nietekstualnymi są dobrym punktem wyjścia do tego, by raz jeszcze zastanowić się, czemu służy uzasadnienie sądowe jako takie. Zauważyła to zresztą Autorka, porządkując swoje rozważania nad nietekstualiami właśnie wokół funkcji uzasadnienia sądowego. Elementy nietekstualne są w stanie pozytywnie wpłynąć na stopień spełniania tych funkcji, choć jednocześnie z ich wykorzystywaniem wiążą się szczególne zagrożenia, trafnie zidentyfikowane w książce. W dzisiejszych czasach toczących się dyskusji nad rolą władzy sądowniczej w ustroju demokratycznym to właśnie instytucja uzasadnienia sądowego nabiera szczególnej wagi zarówno teoretycznej, jak i praktycznej. Z tych powodów uważam, że choć rozważania Autorki dotyczą w pierwszej kolejności bardzo detalicznego problemu, to jednak są istotne, mają potencjał do wywołania dyskusji w nauce i wnoszą ważny wkład do rozwoju teorii i filozofii prawa.

Z recenzji dr hab. Agnieszki Bielskiej-Brodziak, prof. UŚ

Uzasadnianie przez władzę swoich działań stanowi jedno z założeń demokratycznego ustroju. Narzędziem, za pomocą którego władza sądownicza realizuje ten postulat, jest uzasadnienie sądowe. Jego treść jest tradycyjnie przekazywana za pomocą tekstu. Jednak czy jest to jedyna możliwość? Zachodzące wraz z rozwojem technologicznym przemiany w zakresie komunikacji społecznej można zaobserwować w dziedzinie prawa. Dotyczą one również metod formułowania uzasadnień sądowych. Rozpowszechnianie się cyfrowego przekazywania informacji wpłynęło nie tylko na sposób tworzenia tekstu tych dokumentów czy na łatwość upubliczniania orzecznictwa. W rzeczywistości prawnej, w której uzasadnienia sądowe opierają się na tekście, zdarza się, że sędziowie decydują się na korzystanie także z innych, dostępnych obecnie, narzędzi komunikacyjnych - nietekstualnych elementów. W związku z tym pojawia się pytanie, co to oznacza dla funkcji uzasadniania decyzji sądowych, dla procesu stosowania prawa, a także dla szerszej wizji prawa w danym porządku prawnym. Podstawą udzielenia przeze mnie odpowiedzi na to pytanie są zarówno rozważania teoretyczne, jak i badania empiryczne. Dlatego też moja prezentacja praktyki wykorzystywania nietekstualnych elementów w uzasadnieniach sądowych będzie obejmować refleksje na temat uzasadniania decyzji sądowych, analizę orzecznictwa, a także będzie zawierać odniesienia do wypowiedzi sędziów na temat nietekstualnych elementów.

Ze Wstępu