Nowa i stara historia

W swoim klasycznym już zbiorze esejów Gertrude Himmelfarb dokonuje krytycznego przeglądu rozmaitych sposobów uprawiania historii, które zyskały na popularności w XX wieku. Konfrontuje tradycyjne metody badawcze ze stanowiskiem historii społecznej oraz z nurtami marksistowskimi, psychoanalitycznymi i postmodernistycznymi. Pozwala to nie tylko uchwycić ich specyfikę, lecz także odsłonić konsekwencję ich założeń dla postrzegania i rozumienia rzeczywistości. Podstawą pierwszego przekładu na język polski jest rozszerzone wydanie książki, które ukazało się w 2004 roku. „Nowa historia” przyjęła się jako poręczna nazwa dla tych rodzajów historii, które choć nie są spójne, to – wszystkie razem i każdy z osobna – stanowią wyzwanie dla tradycyjnej historii. Jest to poważne wyzwanie, choćby ze względu na dzisiejszą dominację (jak powiedziałby nowy historyk, „hegemonię”) nowej historii w historiografii. To właśnie owa dominacja ma kluczowe znaczenie dla mojego wywodu. W całej książce argumentuję bowiem wielokrotnie, że istoty problemu nie stanowi nowa historia sama w sobie, lecz raczej decydująca rola, jaką zaczęła odgrywać, i autorytatywne sądy, które głosi się w jej imię. Fragment książki Gertrude Himmelfarb (1922–2019) – historyk, eseistka, autorka kilkunastu książek, w tym m.in. przetłumaczonych na język polski: Jeden naród, dwie kultury (2007) i Drogi do nowoczesności: brytyjskie, francuskie i amerykańskie Oświecenia (2018). Laureatka licznych nagród, jedna z najbardziej wyrazistych oraz wpływowych amerykańskich intelektualistek okresu powojennego.