O kondycji człowieka w polskiej literaturze najnowszej

Monografia zbiorowa O kondycji człowieka w polskiej literaturze najnowszej pod redakcją Damiana Kaji i Macieja Wróblewskiego jest owocem namysłu literaturoznawców z różnych ośrodków uniwersyteckich nad kategorią „kondycji człowieka” w odniesieniu do najnowszej literatury polskiej. Kategoria ta, rozwinięta w dziele Helmutha Plessnera (1892–1985), dziś już nieco zapomnianego dwudziestowiecznego niemieckiego myśliciela, jednego z twórców antropologii filozoficznej, pozwala badaczowi literatury odkrywać i analizować w tekstach obrazy człowieka jako istoty o ekscentrycznej postaci. Pojęcie ekscentryczności, wedle Plessnera, stanowi poręczne narzędzie opisu naszej działalności, w tym także sztuki. Za sprawą cielesności potrafimy przeżywać siebie, lokować się w określonej przestrzeni, a zarazem wobec siebie się dystansować. Plessner określa ten charakterystyczny jedynie dla istoty ludzkiej stan „ekscentryczną pozycjonalnością” lub „pozycją ekscentryczną”. Kondycja człowieka, będąc kategorią o filozoficznej proweniencji, może mieć zastosowanie w praktyce badawczej odniesionej do tekstu. O ile Plessner pisał o człowieku w kontekście antropologii, o tyle literaturoznawca poszukiwać może za pomocą „kondycji człowieka” klucza do deskrypcji, a na dalszym etapie procedur analityczno-interpretacyjnych do zrozumienia mechanizmów konstruowania „tekstowego człowieka” w utworach polskiej literatury najnowszej.