O prawo głosu

Historia ucieczki Stanisława Mikołajczyka z okupowanej przez Sowietów Polski na tle jego losów w ostatnich trzech latach działalności politycznej – jako premiera rządu polskiego w Londynie, przywódcy PSL-u i wicepremiera powojennego rządu. W maju 1945 roku, po rozmowach z Churchillem i Andersem, wbrew stanowisku polskiego środowiska emigracyjnego, Mikołajczyk podjął dramatyczną decyzję o powrocie do kraju i kierując się postanowieniami konferencji jałtańskiej przybył do Polski. Wierzył, że nawet w warunkach sowieckiej dominacji są szanse przeciwdziałania jej i zapewnienia ludziom w Polsce odrobiny godności. Dla większości Polaków stał się symbolem walki z narzucanym siłą ustrojem. Przegrywał jednak polityczną konfrontację z komunistami, którzy sprawowali realną władzę – prześladowali przeciwników politycznych, sfałszowali plebiscyt i wybory. Wicepremier zagrożony aresztowaniem i jego konsekwencjami, podjął decyzję o potajemnym wyjeździe z kraju i 21 października 1947 roku, dzięki pomocy ambasad amerykańskiej i brytyjskiej, opuścił Polskę. Ucieczka Mikołajczyka symbolicznie zamyka pewien okres – czas rozbudzonych nadziei, oporu społeczeństwa przeciwko obcej władzy i walki o minimum demokracji. Dla niego samego była klęską i osobistą porażką, dramatem polityka, męża stanu i polskiego patrioty.