Początki ideologii faszystowskiej

Prezentowana czytelnikowi polskiemu praca na temat początków ideologii faszystowskiej jest, być może, najważniejszym dziełem profesora Gentilego. Opublikowana po raz pierwszy w wydawnictwie Laterza w 1975 roku stanowiła istotny zwrot w refleksji nad dziejami faszyzmu i bardzo istotny moment kontrowersji politycznych (ciągle żywych) wokół tego fenomenu. Po wielkim przełomie politycznym we Włoszech w latach 1991-1992 i powstaniu II Republiki, Autor wznowił swoje dzieło w roku 1996 w wydawnictwie Il Mulino (w 2001 roku ukazało się tamże identyczne, trzecie jego wydanie). Miarą wartości opracowania Emilio Gentilego jest to, że po upływie dwudziestu lat od pierwszego wydania nie musiał dokonywać w swoim dziele żadnych poważniejszych zmian. Wznowione wydanie opatrzył jedynie obszernym Wprowadzeniem. Zreferował w nim ewolucję interpretacji historycznych faszyzmu, która w całej pełni potwierdzała jego oryginalne ustalenia. Praca zawiera bardzo wnikliwą analizę źródeł ideowych faszyzmu, od jego narodzin w końcu I wojny światowej (we Włoszech nadal zwyczajowo nazywanej Wielką Wojną), czyli od 1918 roku, aż do ustabilizowania dyktatorskiego reżimu Benito Mussoliniego w początkach 1925 roku. Lektura będzie szczególnie użyteczna w Polsce, gdzie brak wiedzy o tym fenomenie historycznym sprawia, że nadal jego nazwę próbuje się użytkować politycznie, według archaicznych szablonów kominternowskich.