Portugalio, dziękujemy! Polscy uchodźcy cywilni i wojskowi na zachodnim krańcu Europy w latach 1940-1945

Chcielibyśmy, by niniejszy album Portugalio, dziękujemy! Polscy uchodźcy cywilni i wojskowi na zachodnim krańcu Europy w latach 1940–1945 był symbolicznym podziękowaniem dla Portugalczyków za życzliwe przyjęcie polskich uchodźców w czasie II wojny światowej. Ważne też, by przypominał w obydwu krajach o tym mało znanym, a jakże ważnym elemencie naszej wspólnej historii.

W tragicznych czasach tego konfliktu obywatele polscy różnych narodowości musieli uchodzić ze swej Ojczyzny przed najeźdźcami. Wojna zaczęła się w Polsce, bo kraj ten był pierwszym, który powiedział Hitlerowi „nie”. W maju 1939 r. polski minister spraw zagranicznych Józef Beck w mowie będącej odpowiedzią na niemieckie roszczenia stwierdził, że istnieje „jedna rzecz, która w życiu narodów jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor”. Jasne stało się tym samym, że Polska będzie po raz kolejny w historii bronić zbrojnie swej niepodległości i granic.

Na portugalskiej, gościnnej ziemi znaleźli schronienie Polacy uciekający przed Niemcami, którzy postanowili zniszczyć elitę polskiego narodu. Najbardziej zagrożeni byli obywatele polscy żydowskiej narodowości albo też Polacy mający żydowskie korzenie. Wszyscy oni byli dla nazistowskich oprawców celem eksterminacji. Wielu z nich znalazło schronienie w Portugalii, potem zaś przy ogromnych trudnościach w zdobywaniu wiz, wyjechało w świat, byle dalej od zagrożenia.

Album jest pokłosiem wystawy „Polacy w Portugalii w latach 1940–1945”, przygotowanej w 2011 r. w wersji portugalskojęzycznej przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Rzeczypospolitej Polskiej przy współpracy z Ambasadą RP w Lizbonie.