Przyjaźń w kulturze staropolskiej

W nakreślonym energiczną kreską sarmackim wizerunku vera amicitia z Rekwizyty dobrego przyjaciela, epigramatu popularnego wśród pisarzy XVII w., cytowanego przez Jana Chryzostoma Paska, parafrazowanego przez Wacława Potockiego, a przez Jakuba Teodora Trembeckiego umieszczonego w Wirydarzu poetyckim pośród innych wierszy zbieranej drużyny, wyczuć można charakterystyczny realizm przenikający często najbardziej nawet subtelne idee obecne w kulturze dawnej Rzeczypospolitej. Ta zwięzła recepta na "prawą przyjaźń" skupia się na jej wymiarze objawowym, czyli praktycznym, kwestię samej istoty opisywanej więzi zostawiając entuzjastom dociekań filozoficznych. Jeżeli bowiem przyjmiemy, że po wyliczeniu znamion dla dopełnienia obrazu całości brakuje już tylko rozpoznania natury opisywanej rzeczy, nietrudno będzie uznać, że nieco enigmatycznym mianem "ostatka" spraw przyjacielskich, zupełnie zresztą zbędnego w opinii autora Rekwizyty, skwitowano tu właśnie istotę przyjaźni. Nie jej, lecz wymiernym korzyściom płynącym z przyjacielskich usług poświęcony został cytowany wiersz: może dlatego, że siła perswazyjna wymowy czynów (jeśli spojrzeć na problem sub specie rethoticae) często znacznie przewyższa analogiczną siłę subtelnych spekulacji abstrakcyjnych. Fragment książki