Rosja i znaki

Pośmiertnie wydana praca jednego ze współtwórców tartusko-moskiewskiej szkoły semiotycznej. „Tekstem”, z którego Łotman „odczytuje” dzieje kultury Rosji, jest dom szlachecki i życie jego mieszkańców – życie prywatne i obywatelskie, problemy egzystencjalne, sposób spędzania wolnego czasu, gry i zabawy, mody, fryzury, gesty i – ogólnie – sposoby życia i bycia. Światowej sławy rosyjski uczony imponuje erudycją; znajomość szczegółów jest dlań jednak tylko instrumentem do odkrywania czegoś znacznie ważniejszego: sensu ludzkich zachowań. Czytając o pojedynkach, istotnym elemencie kultury tamtych czasów, czytelnik dowiaduje się na przykład wielu rzeczy na temat broni, jaką się posługiwano, kodeksu honorowego i rytuału samego zdarzenia. Jednocześnie Łotman przebija się przez faktografię, aby zrozumieć, że pojęcie honoru było w epoce przełomu klasycyzmu i romantyzmu potężnym regulatorem ludzkich zachowań. Dążenia semiotyki kultury – która badając życie codzienne, pozostawiane dotąd w cieniu wybitnych dzieł sztuki oraz pisarstwa, staje się poniekąd semiotyką zachowań ludzi – zbliżają się tym samym do najnowszych tendencji w badaniach historycznych.