Rosja Przestrzeń, czas i znaki

Zainteresowanie kulturą rosyjską jest w Polsce naturalne. Wynika ono nie z faktu, że jest to kultura sąsiedzka, gdyż współczesna granica polsko-rosyjska to zaledwie niewielki pas na północnym wschodzie Polski. Zajmuje ona istotne miejsce przede wszystkim jako ważny punkt odniesienia. Każdy bowiem jej uczestnik jest reprezentantem takiego typu obcości, który stał się wyznacznikiem polskiej tożsamości kulturowej. Choć w wielu lokalnych polskich środowiskach kulturowych doświadczenie Innego może się wiązać z wizerunkiem Czecha, Ukraińca, Łemka czy Żyda (tego ostatniego w zasadzie już tylko w pamięci historycznej), to w skali całej kultury polskiej dominują dwa podstawowe żywioły obcości: niemiecki i rosyjski właśnie. To one są dla polskości podstawowymi punktami odniesienia; to dzięki nim polska kultura identyfikuje samą siebie w taki, a nie inny sposób. W naszej pracy nie nazywamy takiego stanu rzeczy – jak zwykło się w Polsce robić – geopolitycznym przekleństwem, lecz kulturowymi realiami. Właśnie z racji tych kulturowych realiów polskich humanistów od dawna inspirują wątki związane z rosyjską literaturą, teatrem, sztukami pięknymi, muzyką, myślą społeczną, rosyjskim prawosławiem etc. Zainteresowania te przekładają się na olbrzymi dorobek polskich uczonych w zakresie prac poświęconych rosyjskiej kulturze – rozumianej jednak przede wszystkim jako tak zwana kultura wysoka. Inspiracją do powstania niniejszej książki było jednak coś innego – nie poszczególne dziedziny wytworów kultury rosyjskich elit, lecz rosyjska kultura jako system. Ze wstępu Elżbieta Przybył-Sadowska – dr hab., religioznawca, adiunkt w Zakładzie Historii Chrześcijaństwa Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmuje się historią idei religijnych, historią chrześcijaństwa, w tym zwłaszcza Kościołami wschodnimi, choć ostatnio także katolicyzmem polskim w XX wieku. Jest autorką książek: W cieniu Antychrysta. Idee staroobrzędowców w XVII wieku (Kraków 1999), Wyznania wiary. Kościoły orientalne i prawosławne (Kraków 2006), Prawosławie (Kraków 2000 i 2006) oraz Triuno. Instytucje we wspólnocie Lasek (Kraków 2015). Jakub Sadowski – dr hab., kulturoznawca. Pracuje w Instytucie Historii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz w Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, zajmuje się historią i semiotyką kultur wschodnioeuropejskich w XX wieku. Wydał następujące książki: Rewolucja i kontrrewolucja obyczajów. Rodzina, prokreacja i przestrzeń życia w rosyjskim dyskursie utopijnym lat 20. i 30. XX w. (Łódź 2005), Między Pałacem Rad i Pałacem Kultury. Studium kultury totalitarnej (Kraków 2009) oraz – wspólnie z Maciejem Czeremskim – Mit i utopia (Kraków 2012). Dorota Urbanek – prof. dr hab, językoznawca- translatoryk, pracownik Instytutu Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od lat zajmuje się filozofią przekładu i semiotyką kultury rosyjskiej. Autorka monografii: Pęknięte lustro. Teoria i praktyka przekładu na tle myśli humanistycznej (Warszawa 2004) oraz Dialektyka przekładu (Warszawa 2011). Miłośniczka czarnych kotów (nie bez wpływu kota Behemota).