Samorząd w systemie demokracji obywatelskiej

Po ponad dwóch dekadach funkcjonowania samorządu terytorialnego pojawiają się pytania dotyczące jego przyszłości. W debacie publicznej wskazuje się na różne zagrożenia wynikające albo z naturalnej skłonności coraz bardziej rozbudowanych struktur administracyjnych samorządu do biurokratyzacji, albo z dążeń centralistycznych i etatystycznych państwa. Niekorzystny rozwój sytuacji w obu przypadkach może skutkować zanikiem wspólnotowego charakteru samorządu terytorialnego w Polsce. Stąd też warto spojrzeć na samorząd w nieco szerszym kontekście, zarówno poprzez wykonywanie czynności administracyjnych, jak i przez pryzmat obywatelskiego zaangażowania lokalnych społeczności oraz odwołanie się do koncepcji governance. Taka właśnie perspektywa badawcza towarzyszyła autorom prezentowanej publikacji. W analizie dominuje wprawdzie pojmowanie samorządu i władzy lokalnej jako związku publicznoprawnego, ale zwrócono także uwagę na jego szersze (socjologiczne czy polityczne) rozumienie, gdzie cechę samorządności przypisuje się różnym grupom społecznym bądź wyłonionym przez nie organom bez względu na to, czy realizują funkcje administracji publicznej. W poszczególnych tekstach scharakteryzowano między innymi pożądane kierunki współpracy samorządu terytorialnego ze środowiskiem społecznym przedsiębiorców, jego rolę w podnoszeniu konkurencyjności obszarów lokalnych, przyczyny zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego, procedury wyborcze oraz wybrane elementy polityki oświatowej gmin. Ponadto wskazano na problem realizacji polityki lokalnej poprzez zaangażowanie obywateli w ramach referendum gminnego, działalność grup interesu oraz aktywność różnych form organizacyjnych społeczności lokalnych w programach rozwoju gospodarczego.