Stary wspaniały świat. O utopiach pozytywnych...

Stary wspaniały świat jest pracą z zakresu historii gatunku utopii literackiej. Traktuje ona o wybranych najważniejszych utopiach pozytywnych (Utopia Thomasa More`a, Miasto Słońca Tommasa Campanelli, Nowa Atlantyda Francisa Bacona, Christianopolis Johanna Valentina Andreae) oraz negatywnych (My Jewgienija Zamiatina, Nowy wspaniały świat Aldousa Huxleya, Rok 1984 George`a Orwella). Książka przedstawia nowe spojrzenie na charakterystyczne cechy obu odmian tego gatunku, wskazując, że są one oparte - wbrew dotychczasowym założeniom - na metafizycznej, irracjonalnej i guasi-religijnej podstawie ideologicznej, która wyraża się w stale obecnych cechach poetyki tekstu utopijnego.Książka Andrzeja Juszczyka koncentruje się na trudnej, lecz istotnej dla europejskiej kultury problematyce utopijnego myślenia o świecie i człowieku, która kojarzy się z dialogami Platona: Państwem, Kritiasem i Timajosem, ideą sprawiedliwości społecznej oraz legendą o Atlantydzie, a także ze szczęśliwym miejscem, gdzie wszystko jest dobrze`. W pierwszej części pracy autor rozpatruje zagadnienie utopii z literaturoznawczego punktu widzenia, rekonstruując podstawowe wyznaczniki zapoczątkowanego przez Thomasa More`a gatunku na podstawie porównawczych analiz późniejszych tekstów literackich zainspirowanych Utopią. Część druga stanowi symetryczne dopełnienie części pierwszej. Autor zwraca w niej uwagę na głęboki związek utopijnej i dystopijnej wizji świata i człowieka. Ponadto - podobnie jak w przypadku czterech klasycznych utopii pozytywnych - wydobywa na jaw cechy łączące najbardziej znane dystopie XX wieku. Zaproponowany tu kontekst literacki zespala z sobą teksty wyrosłe z ducha europejskiego renesansu i teksty dwudziestowieczne, zrodzone ze skrywanej nostalgii za złotym wiekiem europejskiej cywilizacji. Sprawia też, że oświetlają się one wzajemnie i nabierają nowych znaczeń, a zarazem odsłaniają wspólny im - sięgający dialogów Platona i gnozy - wzorzec gatunku literackiego stworzonego przez Thomasa More`a, który ukształtował nowożytną wrażliwość europejską`.Z recenzji dr hab. Jolanty Dudek, prof. UJ