Świadectwo skazanych na śmierć sześćdziesiąt lat później

Jesienią 1945 roku w Szwecji ukazała się książka „Świadectwo skazanych na śmierć”. Autorzy, Gunhilda i Einar Tegen, z kilkuset wywiadów i ankiet przeprowadzonych wśród osób uratowanych z obozów koncentracyjnych wybrali dwieście, które miały zachować dla potomności pamięć o tej straszliwej zbrodni. Jednak chociaż od końca wojny minęło ponad sześćdziesiąt lat, nadal istnieją pytania, na które brak odpowiedzi. Pia-Kristina Garde postanowiła odnaleźć dawnych respondentów i dowiedzieć się, jak potoczyło się ich życie. „Dzięki akcji humanitarnej szlachetnych Szwedów udało się uratować pod sam koniec wojny pewną liczbę więźniów obozów koncentracyjnych. Część z nich była tak wyniszczona, że rychło zmarła, część wróciła do normalnego życia. Ale czy rzeczywiście było ono normalne? Jak układały się ich losy, jak postrzegali świat i jak go przeżywali? Autorka dotarła po kilkudziesięciu latach do ocaleńców i pytała, jak żyje się z bagażem tak strasznych doświadczeń, wyniesionych z czasów pogardy. O tym właśnie opowiada ta niezwykła książka. Koncentracyjne uniwersum, choć skończyło się wraz z zamknięciem ostatniego obozu, trwa w tych, którzy stali się jego ofiarami. Czy można się od niego wyzwolić? Zebrane w tym tomie rozmowy stanowią próbę odpowiedzi na te pytania.” Michał Głowiński