Trzy zasady ludu

"Trzy zasady ludu" w wersji, jaka była podstawą pierwszego polskiego tłumaczenia dzieła Sun Yat-sena (1866–1925, jeden z najwybitniejszych przywódców nowożytnych Chin), pochodzą z cyklu wykładów publicznych wygłoszonych przez Suna na uniwersytecie kantońskim w 1924 roku. Ten dokument programowy – jeden z najważniejszych tekstów społeczno-politycznych w historii Chin – był podstawą wychowania obywatelskiego w Republice Chińskiej w okresie rządów Kuomintangu (1928–1949). Bez wątpienia był również inspiracją dla programu polityki reform i demontażu „koszarowego komunizmu” Mao zainicjowanej w 1978 roku przez Deng Xiaopinga. W "Trzech zasadach ludu" Sun Yat-sen zawarł, formułowany stopniowo od 1905 roku, całościowy program rozwoju pocesarskich Chin, odrodzenia państwa i narodu pogrążających się od połowy XIX wieku w chaosie i biedzie, kraju wyzyskiwanego i uciskanego przez obce mocarstwa. Roztaczał wizje modernizacji Chin i odbudowy ich mocarstwowej pozycji na świecie jako kraju demokratycznego, kierującego się konfucjańskimi ideami moralnymi. Trzy zasady ludu to zasada narodowa, zasada władzy ludu oraz dobrobytu ludu. Zasada narodowa rozumiana była jako odrodzenie państwa silnego, wolnego od nacisków obcych państw oraz obudzenie w narodzie uśpionych przez stulecia postaw patriotycznych. Zasada władzy ludu postulowała stworzenie ustroju opartego na wartościach demokratycznych, a zasada dobrobytu – zapewnienie godnych warunków bytu społeczeństwa. Był to w istocie polityczny program rewolucyjnej przebudowy państwa i społeczeństwa, wprowadzenia takiego systemu, który bardziej odpowiadałby ówczesnym realiom świata, podpatrzonym przez Sun Yat-sena podczas jego ciągłych podróży i politycznej emigracji.