Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej

Ratujmy słowa przed utratą ich znaczeń. Za wypowiedziane słowa bierzmy odpowiedzialność. Słowom należy się szacunek. Myślę, że nasze szkolne wychowanie jest skażone nieuprawnionym roszczeniem do realizacji jedynej racji bądź z personalnego nadania pojedynczych nauczycieli, bądź z odgórnego, czyli instytucji. Uczeń się tu nie liczy. Uczeń nie ma racji. Nauczyciele czują się, nie wiadomo, z jakich uprawomocnień, upoważnieni do zawłaszczania myśli i uczuć wychowanka, wskazując, jakie one powinny być.

Działania pozbawione troski o zrozumienie drugiej osoby w relacjach interpersonalnych prowadzą donikąd. Często nakłada się na to brak rozumienia skomplikowanych procesów pedagogicznego wpływu. Jak więc uczyć uczniów subtelności w wyczuwaniu złożoności i niedookreśloności zjawisk wychowania? Nie ma jednej drogi do tego celu, jest ich wiele i wszystkie obarczone znakiem zawodności. Z tych też względów książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, wyrasta z ontologii działania pedagogicznego nauczyciela, ze swoistości i złożoności jego pracy. Większość tego, co istotne w przestrzeni nauczyciel – uczeń, zależy od logosu. Niestety nie jest to obecne ani w świadomości nauczyciela, ani w polu widzenia badaczy zawodu nauczyciela, a tym bardziej w świadomości ucznia.

Tom Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej chwyta rzeczywistość szkolną taką, jaką jest 'tu i teraz'. Opisuje historie z życia uczniów, dostarcza żywej materii doznań uczniowskich. Tylko w biegu uchwycona dramaturgia zdarzeń szkoły może wyzwolić namysł i zmotywować do podjęcia pilnych decyzji. Naszym zamiarem było opisanie realiów życia dzisiejszej szkoły, a także zdiagnozowanie panującego w niej zła, po to aby je wydobyć na światło dzienne, zlokalizować, a nade wszystko nazwać. Dać mu imię. Ale stokroć ważniejsza jest odwaga interpretowania szkolnej rzeczywistości, wydobywania jej znaczeń i uobecnienia ich w sferze publicznej. Z naszych obserwacji wynika, że tej odwagi brakuje, ponieważ skala pozorowanych działań w szkole, zaniedbań i krzywd wyrządzonych dzieciom i młodzieży w procesie edukacji stała się przytłaczającą blokadą.

Z Wprowadzenia