Wolność i prawo

„Wolność i prawo” Bruno Leoniego to przykład znakomitej analizy relacji pomiędzy prawem i wolnością, w której autor podziela poglądy Frédérica Bastiata, jednocześnie prześcigając Hayeka konsekwencją i rygorem. Leoni wyjaśnia w niej cechy prawa tworzonego w czasach wolności i wykazuje, że to sam prawodawca staje się zagrożeniem dla obowiązującego prawa poprzez podkopywanie takich wartości, jak stabilność, uniwersalność czy dyscyplina. W swojej pracy autor formułuje tezę, że największą przeszkodą dla sprawnego systemu prawnego jest inflacja prawa. W nowoczesnych demokratycznych społeczeństwach ciała legislacyjne uzurpują sobie funkcje, które były i powinny być sprawowane przez jednostki lub grupy, ale nie przez rząd. Rezultatem takich działań jest ustanawianie nadmiernej ilości prawa i regulacji, które swoim ciężarem miażdżą wolność jednostki. „Wolność i prawo” to nie tylko wspaniała rozprawa o historii prawa. To również podstawa do zrozumienia prawdziwych powiązań między prawem i wolną gospodarką. „Wielkie kodyfikacje, włącznie z kodeksem Justyniana (a także XIX-wiecznymi kodeksami) były uporządkowaniem prawa powstałego wcześniej w wyniku rozstrzygnięć i analiz specjalistów. Przejście do legislacji, czyli praw tworzonych przez polityków rozpoczęło się w XIX wieku i później przyspieszyło, tak że legislacja jest współcześnie traktowana ja­ko jedyny sposób tworzenia ustaw. Autor pokazuje w pra­cy wydanej w 1961 roku, do jakiej lawiny i zmienności prawa to doprowadziło. Z kolei zmienność prawa, a także jego mętność i wewnętrzne sprzeczności obniżają poziom praworządności w państwie. O tym również można przeczytać w niniejszej książce. A warto to zrobić, bo we współczesnej Polsce mamy wielkie problemy ze stabilnością i precyzją pra­wa, oraz – co się z tym wiąże – z poziomem rządów prawa. Gorąco zachęcam Czytelników do poznania tej ważnej i znakomicie napisanej książki.” Leszek Balcerowicz „W czasach, gdy nowoczesne państwo zagłębia się w kryzys – jak pokazał to upadek komunizmu – nie dziwi, że teoria Leoniego odkrywana jest na nowo. Przede wszystkim dlatego, że dzięki swej inteligencji potrafił on połączyć akceptację golden rule (dobrze zdefiniowanych i obiektywnych zasad liberalnych) z mądrością prawa ewolucyjnego, które iść musi za historią, rozwiązywać problemy i dostosowywać się do najróżniejszych sytuacji. Pracami o katastrofach interwencjonizmu i bankructwie planowania prawodawczego Leoni otworzył drogę bardzo potrzebnym badaniom.” Carlo Lottieri