Wyobrażone, przeżyte i przedstawione

Tytuł księgi ma nawiązywać do tematów badań, idei, ram heurystycznych, bliskich Profesorowi Januszowi Musze od lat. Naszym zdaniem kluczowe i ważne w rozumieniu przez Profesora świata społecznego i kultury są więc kategorie: wyobraźni socjologicznej, szeroko rozumianych ludzkich przeżyć – w tym praktyk społecznych, tożsamości, strategii działań i wzorów kulturowych, a także przedstawień rozpatrywanych jako reprezentacje społeczne, zmaterializowane, ucieleśnione oraz (nowe) technologie i artefakty kulturowe. Wokół tych kategorii zorganizowana jest struktura tej książki. W pierwszej części znajdują się teksty Mike’a Keena, Davida Osta, Grażyny Kubicy, Kamila Łuczaja i Karola Kaczorowskiego, pisane z perspektywy autoetnografii i refleksyjności socjologicznej. Dwa pierwsze, otwierające tom, podkreślają wyjątkowość Jubilata i wspominają współpracę przy ważnych międzynarodowych przedsięwzięciach z Januszem Muchą jako uczonym. Szczególny jest ostatni tekst, pisany przez uczniów Profesora, dziś – młodych uczonych. Druga część tomu prezentuje różne artykuły, które odnoszą się do klasycznej socjologii. Znajdziemy tu teksty reinterpretujące ważną w pracy Profesora koncepcję wyobraźni socjologicznej C.W. Millsa (Krzysztofa Pietrowicza), a także nawiązujące do teorii socjologii relacyjnej i integracji społecznej (Elżbiety Hałas i Thomasa Faista). W pracy naukowej Profesora szczególnie ważnym tematem są te procesy społeczne, które stanowią o dynamice struktur społecznych i kultur – migracje, starzenie się społeczeństw, relacje klasowe. Do tej tematyki nawiązują artykuły w części trzeciej tomu – dotyczące migracji (autorstwa Krystyny Slany, Grzegorza Babińskiego, Mikołaja Stanka, Miguela Requena), starości i starzenia się społeczeństw (autorstwa Łukasza Krzyżowskiego i Katarzyny Suwady), a także bardziej globalnych procesów strukturalnych (napisany przez Siarheia Liubimau). Jednym z kluczowych tematów, nad którym pracował Profesor przez długi czas, była etniczność i jej złożoność, można rzec – intersekcjonalność i relacyjność etniczności. Tę tematykę podejmują teksty z czwartego rozdziału, które analizują etniczność w następujących kontekstach: dominacji lub władzy (Sławomira Łodzińskiego, Marii Szmeji, Dariusza Wojakowskiego), konstruowania inności i zaangażowania (Ewy Michny, Katarzyny Warmińskiej-Zygmunt, Małgorzaty Bieńkowskiej) i historycznie ujętych procesów konstruujących relacje etniczne (Teresy Sołdry-Gwiżdż). Problematyką religii, szczególnie zaś relacji między religią a etnicznością w kontekście migracyjnym zajmował się Profesor, m.in. prowadząc badania w Stanach Zjednoczonych. Wokół kategorii religii, niereligii i szeroko ujętej relacji religii, etniczności i nacjonalizmu zorganizowana jest treść tekstów w części piątej: Ireny Borowik, Radosława Tyrały i Piotra Wróblewskiego. Na szóstą część składają się teksty, które opisują i wyjaśniają procesy i praktyki (zwłaszcza dyskursywne) konstruujące różne światy społeczne i strategie ich uwiarygodnienia i uprawdopodobnienia: akademii i edukacji (Barbara Fatyga, Katarzyna Leszczyńska, Katarzyna Skowronek), publiczne (Marek Krajewski) czy światy Internetu i algorytmów (Łucja Kapralska, Agata Maksymowicz, Stanisław Burdziej).