Z pustyni do Księgi. Rozmowy z Marcelem Cohenem

Wywiad-rzeka przeprowadzony z Edmondem Jabsem przez jednego z najbardziej wnikliwych znawców jego twórczości pod koniec życia pisarza. Doskonałe wprowadzenie w wielowymiarową filozofię autora Księgi Pytań.
Ze wstępu Marcela Cohena: Z pustyni do Księgi ukazuje potrójną drogę Edmonda Jabsa jako pisarza: jego biografię związaną w całości z Egiptem i pustynią, jeszcze przed wykorzenieniem, z którego zrodzi się potem Księga Pytań, historyczną drogę Żyda ponieważ biografia Edmonda Jabsa mogłaby być jej doskonałą metaforą wreszcie drogę pisarskiego doświadczenia, które dla Edmonda Jabsa jest nieodłączne od absolutnej ciszy i pustki.
Edmond Jabs: To prawda, że uważałem się zawsze za pisarza francuskiego i nigdy nie przyszedł mi do głowy pomysł, aby wyjechać i żyć w Izraelu. Być może jest w tym coś jeszcze głębszego, czego dotykam stale w moich książkach: moja głęboka, instynktowna odraza do wszelkiego zakorzenienia. Mam wrażenie, że mogę istnieć tylko poza jakąkolwiek przynależnością. Ten brak przynależności jest istotą mnie samego. Być może mam do powiedzenia tylko tę jedną, bolesną, pełną sprzeczności prawdę: tęsknię, jak każdy, do swojego miejsca na ziemi, swojego domu, a równocześnie nie mogę zaakceptować tego, co daje mi los. Proszę mnie dobrze zrozumieć, ten sprzeciw nie jest wymyśloną postawą, ale głębokim uwarunkowaniem, z którym sam walczę i które oczywiście sam sobie chcę wyjaśnić. Ta nie-przynależność, utrzymująca mnie w stałej gotowości zmiany, jest także stanem, który zbliża mnie do samej istoty judaizmu, a mówiąc jeszcze ogólniej, do żydowskiego losu. Judaizm w pewnym sensie jest tylko pytaniem stawianym Historii. Pytając sam siebie: Kim jestem?, każdy Żyd stawia także pytanie otaczającej go kulturze, całemu Zachodowi. Obydwa pytania są ze sobą związane w sposób nie do rozwikłania. Dla Żyda zadawać pytania, to pozostawiać zawsze otwartą księgę odmienności.