Zbiory materiałów życia publicznego jako typ książki rękopiśmiennej w czasach staropolskich

Praca dotyczy jednego z rodzajów książek rękopiśmiennych czasów staropolskich, w których gromadzono i rejestrowano materiały życia publicznego, zarówno o charakterze aktowym, związane z realizacją czynności urzędowych osób i instytucji (np. uniwersały i zarządzenia królewskie, konstytucje sejmowe, lauda i instrukcje sejmikowe, traktaty międzynarodowe, korespondencja urzędowa, mowy sejmowe senatorów i posłów ziemskich), jak i prywatnym, związane z uczestnictwem w życiu publicznym (np. publicystyka polityczna, manifesty, satyry, paszkwile, korespondencja prywatna o tematyce publicznej, także diariusze i relacje zgromadzeń publicznych). W polskiej terminologii biblioteczno-archiwalnej znane są one przeważnie pod terminami silva rerum i miscellanea. W Rzeczypospolitej szlacheckiej zajmowały one ważne miejsce w repertuarze książki rękopiśmiennej – stały się jednym z najliczniejszych jej rodzajów i podstawowym gatunkiem prywatnej dokumentalistyki bieżącego życia publicznego, ważnej zwłaszcza dla piśmiennictwa o charakterze nieoficjalnym i nieurzędowym, niegromadzonym i nierejestrowanym w urzędowych księgach wpisów. W tym też kryje się znaczenie tego rodzaju dzieł – bez nich nie przetrwałoby do naszych czasów wiele ulotnych pism publicystycznych, listów prywatnych dotyczących spraw publicznych i innych tego typu materiałów. Pod względem sposobu opracowania i zawartości treściowej stanowią one także odbicie poziomu intelektualnego, poglądów politycznych i zainteresowań czytelniczych ówczesnego społeczeństwa, dzięki czemu stanowią one same w obie ważne źródło historyczne.