Zdrowie w cyklu życia człowieka

Bieg życia ludzkiego urzeczywistnia się w kontekście społeczno-kulturowym, dlatego też tak ważne stają się relacje człowieka ze światem. Podlegają one ciągłym zmianom rozwojowym i są związane z motywacją wyznaczoną początkowo zaspokajaniem potrzeb biologicznych, by następnie przejść do zaspokajania coraz bardziej zróżnicowanych potrzeb psychicznych (bezpieczeństwa, szacunku, miłości, samorealizacji) i działań wiążących się z duchowym wymiarem człowieka, urzeczywistniającym się w postaci takich jego atrybutów, jak wolność, godność czy odpowiedzialność. To przechodzenie z jednego okresu (stadium) do następnego staje się możliwe m. in. dzięki kryzysom, polegającym na ścieraniu się tendencji rozwojowej z tendencją do regresu. Ujęcie rozwoju człowieka w biegu życia wiązało się ze zmianą podejścia do zdrowia. Zdrowie, w myśl założeń E. H. Eriksona, to pomyślnie przebiegający proces rozwoju psychospołecznego człowieka, w którym – dzięki rozwiązywaniu normatywnych kryzysów – sukcesywnie zdobywa się podstawowe kompetencje i nowe jakości. Zdrowie identyfikowane jest więc z rozwojem, będącym konsekwencją zainicjowanego życia. O ile jednak klasyczne pojęcie rozwoju implikuje zasadę ciągłości, w której poprzednia zmiana wyznacza możliwości pojawienia się nowej zmiany, i tak aż do wyczerpania pełni własnych możliwości, to rozwój człowieka ma swoją specyfikę. Wiąże się ona z pojawieniem się motywów nie tylko niepowiązanych z biologią człowieka, lecz nierzadko sprzecznych z wymaganiami jej struktury. Źródła aktywności człowieka stają się w znacznym stopniu niezależne od biologicznej struktury i wytwarzają własne czynniki motywujące do dalszego rozwoju.