Żydzi i narodziny kapitalizmu

Werner Sombart (1863-1941), wybitny socjolog i ekonomista, profesor uniwersytetów we Wrocławiu i Berlinie, obok Maxa Webera uważany za najważniejszego badacza początków i rozwoju kapitalizmu. Do jego głównych dzieł należą Der moderne Kapitalismus, Studien zur Entwicklungsgeschichte des modernen Kapitalismus, Der Bourgeois oraz wydana pośmiertnie Noo-Soziologie. W swojej najgłośniejszej pracy Sombart podważa znaną tezę Webera, zgodnie z którą kapitalizm ma źródło w etyce protestanckiej, premiującej ciężką pracę, dążenie do nieustannego powiększania majątku i oszczędność. Sombart w błyskotliwy sposób pokazuje, że wszystkie podstawowe zasady gospodarki kapitalistycznej można znaleźć w judaizmie i kulturze żydowskiej, z której wywodziła się etyka protestancka. Zasady te, utrwalone przez tysiące lat istnienia państwa żydowskiego, a potem żydowskiej diaspory, są całkowicie odmienne od systemu wartości, który dominował w Europie w czasach starożytnych i w średniowieczu. Z historycznego punktu widzenia rozwój kapitalizmu można więc traktować jako efekt stopniowego upadku cywilizacji łacińskiej i podporządkowywania ludów Europy zasadom typowym dla cywilizacji żydowskiej.